چگونه مقدار هموگلوبین A1cخود را کاهش دهیم

انجمن دیابت آمریکا(ADA) استفاده از آزمایش HbA1c را برای کمک به تشخیص موارد پیش دیابت، دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2 توصیه کرده است. آزمایش A1c، همچنین برای نظارت بر طرح درمان دیابت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 آزمایش A1c چیست؟

آزمایش A1cبیانگر توانایی بدن در حفظ قند خون در محدوده‌ی طبیعی است، در حقیقت آزمایش HbA1c میانگین درصد هموگلوبین متصل به قند را در نمونه‌ی خونی بیان می‌کند. آزمایش HbA1c بیانگر میزان تنظیم قند خون در دراز مدت است.

هنگامیکه  گلوکز وارد خون می‌شود، به پروتئین گلبول‌های قرمز بنام هموگلوبین متصل می‌شود. هر چه میزان قند موجود در خون بیشتر باشد تعداد بیشتری از مولکولهای هموگلوبین به قند متصل می‌شوند. گلبولهای قرمز خون حدود 4 ماه زندگی می‌کنند بنابراین نتایج A1c بیانگر مقدار قندخون در این مدت می‌باشد. آزمایش هموگلوبین A1cمی‌تواند با قطره‌ی خون گرفته شده از نوک انگشت یا خون وریدی انجام شود. پزشکان معمولاً آزمایش A1c را قبل از تشخیص دیابت تکرار می کنند. مقدار A1c اولیه به پزشکان کمک می‌کند تا میزان پایه‌ی A1c را برای مقایسه‌های بعدی بدست آورند. اینکه زمان تکرار آزمایش A1c چه موقع باشد، بسته به نوع دیابت و عوامل مدیریتی آن متفاوت است.

 کاهش مقدار هموگلوبین A1c

مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که کاهش مقدار A1c می‌تواند به کاهش خطر عوارض دیابت یا شدت عوارض دیابت کمک کند.

 در دیابت نوع 1، کنترل بهتر قند خون با کاهش سرعت پیشرفت بیماری در ارتباط است و برای دیابت نوع 2، کاهش مقدار هموگلوبین A1c به کاهش عوارض بیماری و تاثیر قند اضافه بر سرخرگهای کوچک و اعصاب کمک می‌کند.

مطالعات طولانی مدت نیز نشان داده اند کنترل شدید و زود هنگام قندخون می‌تواند عوارض قلبی عروقی را در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 کاهش دهد. حتی تغییرات کوچک در مقدار هموگلوبین A1c می‌تواند تاثیرات بزرگی را ایجاد کند. انجمن دیابت آمریکا کاهش قندخون را راهی برای کاهش قابل توجه احتمال بروز عوارض دیابت معرفی می کند. مطالعات نشان داده است که اکثر افراد مبتلا به دیابت باید مقدار هموگلوبین A1c خود را به زیر 7 درصد برسانند، تشخیص دیابت بر اساس A1c زمانی است که مقدار هموگلوبین A1c در دو نوبت جداگانه برابر با 6.5درصد و یا بالاتر باشد. راه‌های بسیاری برای کمک به کاهش و یا کنترل هموگلوبین A1c با استفاده از ترکیبی از فعالیت بدنی و رژیم غذایی وجود دارد.

 راهنمای فعالیت بدنی برای کمک به کاهش هموگلوبین A1cعبارتنداز:

·         انجام حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی متوسط درهفته که معادل 30 دقیقه ورزش حداقل به مدت 5 روز درهفته است.

·        افزایش فعالیت‌های روزمره ی زندگی که بنا به تعریف به فعالیت‌های روتینی که افراد برای انجام کارهای روزانه‌ی خود انجام می‌دهند، اطلاق می‌شود، برنامه‌ریزی برای تمرینات  ورزشی مفید است اما داشتن فعالیت بدنی در طول روز به کاهش هموگلوبین A1cکمک می‌کند.

·        نظارت بر مقدار قند خون برای اطمینان از کنترل قندخون و تغییرات لازم در صورتی که مقدار قند خون بالاتر از مقدار هدف باشد.

·        تبعیت صحیح از درمانها و داروها.

·         تنظیم و دست یابی به اهداف کاهش وزن.

·         ردیابی پیشرفت کار برای دادن انگیزه به خود و ارائه ی پیشرفت به پزشک.

·        دریافت کمک از دیگران برای مثال در تغییرشیوه‌ی زندگی، غالباً اگر سایر افراد خانواده نیز شما را تشویق کرده و بر کار شما نظارت داشته باشند، این تغییرات آسان تر می‌شود.

راهنمای تغذیه‌ای برای کمک به کاهش هموگلوبین A1c

 تقریباً تمام موارد غذایی بغیر از گوشت بدون چربی، حاوی قند می‌باشند، مدیریت مصرف قند و تبعیت از یک رژیم غذایی سالم ، کلید کاهش هموگلوبین A1c است.

توصیه‌های عمومی برای رژیم غذایی عبارتند از :

·        کنترل وعده‌ی سروینگ.

·        داشتن یک برنامه‌ی غذایی منظم بطوریکه هر3 تا 5 ساعت یکبار یک وعده غذا یا میان وعده میل شود.

·        برنامه‌ریزی قبلی برای هر وعده غذایی.

·         دفترچه‌ای برای ثبت مقدار غذای خورده شده، داروها و ورزش.

·        توزیع غذاهای حاوی مقادیر زیاد کربوهیدرات در طول روز.

·         استفاده‌ی کمتر از غذاهای فراوری شده یا مصرف بیشتر غذاهای کامل مانند غلات کامل، میوه‌جات، سبزیجات ، حبوبات و آجیل‌ها.

·        رژیم غذایی متعادل که از پروتئین‌های سالم، چربی‌ها و کربوهیدرات‌های مفید تشکیل شده باشد.

·        کمک گرفتن از یک متخصص تغذیه.

یک نکته‌ی دیگر "شمارش کربوهیدرات‌ها" است. انجمن دیابت آمریکا یک وعده‌ی سروینگ کربوهیدرات را شامل 15 گرم کربوهیدرات می‌داند و به افراد بزرگسال توصیه می‌کند در هر وعده‌ی غذایی بین 45 تا 60 گرم کربوهیدرات مصرف کنند. کاهش یا افزایش مصرف کربوهیدرات‌ها به نیازهای فردی، برنامه‌های ورزشی و برنامه‌ی درمانی فرد بستگی دارد و باید توسط پزشک و کارشناس تغذیه تعیین شود.

غذاهایی که A1c را کاهش می‌دهند

 هر چه مدت زمان هضم یک غذا طولانی‌تر شود، بر میزان قندخون تأثیر کمتری می‌گذارد، غذاهای حاوی قندهای ساده  بسیار سریعتر هضم می‌شوند و می‌توانند مقدار قند خون را بطور ناگهانی به مقدار زیاد افزایش دهند. در اکثر برنامه‌های مدیریت قندخون بر کنترل مصرف کربوهیدرات‌ها که منبع اصلی تأمین کننده‌ی گلوکز هستند، تمرکز می‌شود.

کربوهیدرات متوسط

 درحالیکه مدیریت کربوهیدرات‌ها مهم می باشد، افراد نباید از مصرف آنها منع شوند، کربوهیدرات‌ها منبع اصلی انرژی مغز هستند و حاوی مواد مغذی مهمی می‌باشند. تا زمانیکه مقدار مصرف کربوهیدرات‌ها متعادل باشد و در طول روز توزیع شود، افراد می‌توانند از خوردن آنها لذت برده و مقدار هموگلوبین A1cسالمی داشته باشند.

 کربوهیدرات‌ها به قندها، نشاسته و فیبر شکسته می‌شوند، قندها شامل مولکولهایی هستند که به سرعت جذب شده و موجب افزایش ناگهانی و شدید قندخون می‌شوند. نشاسته‌ها شامل مولکولهای قند هستند و مدت زمان بیشتری برای شکسته شدن به مولکولهای قند و جذب نیاز دارند و بنابراین موجب افزایش قند خون با شیب کمتری در طول  زمان می‌شوند. فیبرها در حقیقت کربوهیدرات‌های پیچیده‌ای هستند  که مدت زمان زیادی برای شکستن آنها زمان لازم است بنابراین منبع پایداری از انرژی را فراهم کرده و مانع از افزایش ناگهانی قند خون می‌شوند. فیبرها همچنین به تخلیه‌ی بهتر دستگاه  گوارش کمک می‌کنند.

قندهای طبیعی

مصرف قندهایی که کمتر فرآوری شده‌اند مانند آنچه در میوه‌ها، سبزیجات و محصولات لبنی کم چرب یافت می‌شود، نسبت به قندهای تصفیه شده، بیشتر توصیه می‌شوند. میوه‌های کامل، سبزیجات و مواد لبنی همگی حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی ضروری هستند و نسبت به غذاهای فرآوری شده دارای شکر کمتری می‌باشند. برای اکثر میوه‌ها و سبزیجات یک وعده ی سروینگ کربوهیدرات معادل نصف فنجان یا 4 اونس(113.6 گرم) است.

 اگر چه تمام میوه‌ها و سبزیجات دارای قندهای طبیعی، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند اما برخی از آنها بیش از دیگران حاوی قند می‌باشند. تعدادی از سبزیحات دارای مقادیر بالایی فیبر هستند که مصرف آنها به افراد دیابتی توصیه می‌شود. میوه‌جات و سبزیجاتی که دارای مقادیر کمی قند هستند، عبارتند از: لیمو، ریواس، کیوی، زغال اخته، تمشک، توت فرنگی، قره‌قاط، نارنگی، شلیل، آلو، زیتون، آووکادو، گریپ فروت، بروکلی، گل کلم، کلم پیچ، جوانه‌ی کلم بروکسل، کاهو، اسفناج، برگ چغندر، خیار، کدو، گوجه فرنگی، قارچ و کرفس.

 بسیاری از انواع توت دارای قند کمی هستند. افراد دیابتی باید مقدار کنترل شده‌ای از میوه‌جات و سبزیجاتی که حاوی مقادیر بالایی قند هستند، استفاده کنند. زیرا بسیاری از این مواد غذایی حاوی موادی ضروری هستند که در سایر غذاها یافت نمی‌شوند.

لاکتوز یا قند شیر

مقدار لاکتوز یا قند موجود در محصولات لبنی معمولاً در انواع لبنیات پرچرب، کم چرب و شیر بدون چربی تفاوت زیادی ندارد. محصولات لبنی حاوی مقادیر کم قند یا بدون شکر عبارتند از:

·        ماست ساده

·        پنیر

·        خامه‌ی شیرین نشده

محصولات غیر لبنی حاوی مقادیر کم قند عبارتند از:

محصولات و یا شیر طعم‌دار نشده‌ي سویا، شیر سویای غنی شده، شیر بادام ، برنج ، تخم کتان و شیر نارگیل.

غلات کامل

نشاسته یا کربوهیدارت‌های پیچیده شامل: غلات، سبزیجات نشاسته‌ای و حبوبات باید بخش اعظم کربوهیدرات مصرفی افراد مبتلا به دیابت را تشکیل دهند. یک فنجان از اکثر غلات و نشاسته‌ها، حاوی 15 گرم کربوهیدرات است.

درحالیکه نشاسته‌ها، گزینه‌های بهتری نسبت به قندهای ساده هستند اما همه‌ی نشاسته‌ها از این نظر با هم یکسان نیستند. نانهای سبوس‌دار، غلات صبحانه، پاستاها و برنج، حاوی ویتامین‌های گروه B و ویتامین‌های E، موادمعدنی، اسیدهای چرب ضروری و فیبر هستند. غلات فرآوری شده یا سفید حاوی مقادیر کمتری مواد مغذی ضروری و مقادیر بیشتری قند نسبت به محصولات تهیه شده از غلات کامل هستند. افراد مبتلا به دیابت باید در مورد ادعای محصولاتی که خریداری می‌کنند، مطمئن باشند زیرا بسیاری از این محصولات که ادعا می‌کنند از غلات کامل تهیه شده‌اند هنوز هم حاوی مقادیر زیادی غلات تصفیه شده و شکر افزوده هستند.

 بهترین گزینه‌های غلات کامل عبارتند از: آرد گندم کامل، گندم سیاه یا آرد گندم سیاه، گندم پرک، جوکامل، چاودار کامل، ارزن، جو دوسر کامل، برنج قهوه‌ای، برنج وحشی، کونیولا، ذرت بو داده، ذرت سبوس دار، گیاه فارو، دانه‌ی تاج خروس است.

سبزیجات نشاسته‌ای و حبوبات

 بسیاری از سبزیجات نشاسته‌ای و حبوبات حاوی مقادیر زیادی مواد مغذی و فیبر در پوست یا غلاف خود هستند. برخی از سبزیجات مانند سبزیجات ریشه‌ای مانند سیب زمینی حاوی مقادیر بیشتری نشاسته نسبت به سایرین هستند، بنابراین، مصرف این دسته از سبزیجات باید با رعایت وعده‌ی سروینگ و با دقت انجام شود.

هویج وحشی، سیب زمینی شیرین و کدوتنبل گزینه‌های خوبی برای کاهش هموگلوبین ‌A1c هستند.

سبزیجات نشاسته‌ای و حبوبات سالم عبارتند از: ذرت، نخود سبز، لوبیای سیاه، چیتی و چشم بلبلی، گردو، بلوط و کدوی بهاره، کدوحلوایی، هویج وحشی، نخود، لپه، عدس، لوبیای پخته وکم چرب، سیب زمینی شیرین، تارو، پنیر نخل و سیر.

 درک مقادیر هموگلوبین A1c

نتایج آزمایش A1cبه درصد بیان می‌شود هر چه میزان هموگلوبین گلیکوزیله بیشتر باشد، درصد آن بالاتر و خطر بروز عوارض دیابت بیشتر است. پزشکان همچنین ممکن است نتایج هموگلوبین A1c را بصورت درصد یا بر اساس eAG بیان کنند. eAG بیانگر ارتباط مقادیر A1c با مقدار قند خون است که در آمریکا بر حسب "میلی گرم در دسی لیتر" بیان می‌شود. براساس مقادیر A1c، مقدار eAG بیانگر متوسط مقدار قند خون درطی 3 ماه است.

جدول (1):

مقادیر توصیه شده برای A1c برای افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد، افراد مبتلا به دیابت پیشرفته دارای مقادیر هدف A1c بالاتری نسبت به افراد سالم غیر دیابتی هستند. عواملی مانند طول عمر، پاسخ به درمان و سابقه‌ی پزشکی فرد نیز بر مقدار هدف A1c تأثیر دارند.

 جدول (2):

منبع:

www.medicalnewstoday.com/articles/317216.php?sr