چرا دیابت باعث سردرد میشود؟
دیابت به دلیل ناکافی بودن هورمون انسولین یا عدم توانایی بدن در استفاده‌ی موثر از این هورمون ایجاد میشود و سبب افزایش مقدار قند در خون می‌گردد. دیابت معمولاً باعث سردرد نمی‌شود با اینکه سردردها خطرناک نیستند اما ممکن است نشانه‌ای از کنترل ضعیف قندخون در افراد مبتلا به دیابت باشند.
با گذشت زمان و ادامه‌ی دوره‌هایی از نوسانات شدید قندخون، ممکن است عوارض جدی و مرگباری مانند بیماری قلبی و نارسایی کلیوی این افراد را تهدید کند. در این مقاله ارتباط سردرد و دیابت را بررسی و راههایی برای رفع آن ارائه می دهیم.
انواع سردردها
بر اساس طبقه بندی بین المللی اختلالات سردرد که از طرف جامعه‌ی بین المللی سردرد منتشر شده است بیش از 150 نوع مختلف سردرد وجود دارد. به طورکلی سردردها به عنوان سردردهای اولیه و ثانویه طبقه‌بندی می‌شوند. سردردهای اولیه، سردردهایی هستند که با سایر شرایط پزشکی ارتباطی ندارند از جمله‌ی آنها می‌توان به سردردهای میگرنی وسردردهای تنشی اشاره کرد.
سردردهای ثانویه به علت بیماریهای زمینه‌ایی یا مسائل و مشکلات بهداشتی ایجاد می‌شوند، سردردی که افراد مبتلا به دیابت تجربه می‌کنند اغلب سردرد ثانویه است.
از علل دیگر سردردهای ثانویه می‌توان به تب، فشارخون بالا، نوسانات هورمونی، عفونت، اختلالات عصبی، مصرف بیش از حد داروها، استرس و فشار، سکته‌ی مغزی، تروما و تومورها اشاره کرد.
درد مرتبط با سردردهای اولیه و ثانویه می‌تواند در شدت و مدت زمان با یکدیگر متفاوت باشد. برخی از افراد ممکن است سردردهای مکرر را تجربه نکنند اما برخی از افراد در طول یک هفته ممکن است چندین روز را با سردرد طی کنند. بسته به نوع سردرد، علایم دیگری نیز ممکن است در افراد مشاهده شود، به عنوان مثال میگرن می‌تواند با تهوع و افزایش حساسیت به نور یا صدا مرتبط باشد.
سردرد دیابتی در طول هفته غالباً چندین بار رخ می‌دهد و سبب درد متوسط تا شدیدی میشود. سردرد شدید، سردردی است که به طور قابل توجهی بر توانایی فرد برای انجام کارهای روزانه اش تأثیر می‌گذارد.
چرا دیابت باعث سردرد میشود؟
افرادیکه دیابت خود را به طور موثرتری کنترل می‌کنند ممکن است سردرد کمتری را نسبت به افرادی با کنترل ضعیف، تجربه کنند. همه‌ی افراد مبتلا به دیابت سردرد را تجربه نمی‌کنند. افرادی که به تازگی دیابت در آنها تشخیص داده شده است بیشتر احتمال دارد سردرد را تجربه کنند زیرا هنوز در حال تلاش برای کنترل قندخون خود هستند و ممکن است نوسانات قندخون در آنها، سبب بروز سردرد شود. سردرد مرتبط با دیابت معمولاً به دلیل تغییرات در میزان قندخون رخ می‌دهد.
سردرد می‌تواند نشانه‌ای از افزایش بیش از حد قندخون یا هایپرگلایسمی و یا افت شدید قند خون یا هیپوگلایسمی باشد. هرچه غلظت قندخون بیشتر نوسان داشته باشد، احتمال بروز سردرد در فرد افزایش می‌یابد. به نظر می‌رسد سردرد مرتبط با نوسانات قندخون، ناشی از تغییر سطوح هورمونهایی مانند اپی‌نفرین و نوراپینفرین باشد که می‌توانند سبب vasoconstriction یا انقباض عروق خونی در مغز شوند.
هیپوگلایسمی و سردرد
هیپوگلایسمی به کاهش قند خون به کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی لیتر اطلاق میشود. هیپوگلایسمی یک خطر جدی محسوب می شود زیرا گلوکز منبع اصلی سوخت برای مغز است، علایم هیپوگلایسمی معمولاً ناگهانی ظاهر می‌شوند و بسیار واضح تر از علایم هایپرگلایسمی می‌باشند.
علاوه بر سردرد سایر علایم هیپوگلایسمی عبارتند از: اضطراب، تاری دید، لرز، گیجی، سرگیجه، گرسنگی، تحرک پذیری، سبکی سر یا lightheadedness(احساس ضعف یا غش)، حالت تهوع، افزایش ضربان قلب، تشنج، تزلزل و بی ثباتی یا سستی، تعریق، خستگی، فقدان هوشیاری، ضعف.
هیپوگلایسمی می‌تواند در افرادی رخ دهد که مقدار انسولین زیادی (بیش از میزان مورد نیاز) تزریق کرده‌اند و یا کربوهیدرات کافی مصرف نکرده‌اند. در هنگام افت قندخون، کنترل نمودن دقیق قند خون تا بر طرف شدن علایم هیپوگلایسمی از اهمیت زیادی برخوردار است تا فرد به سردردهای دیابتی و سایر عوارض جدی‌تر این بیماری مبتلا نشود.
هایپرگلایسمی و سردرد
هایپرگلایسمی به دلیل افزایش مقدار قند موجود در جریان خون اتفاق می‌افتد. در دیابت نوع 1 به دلیل فقدان تولید انسولین و در دیابت نوع 2 ناشی از عدم توانایی بدن در استفاده‌ی صحیح از انسولین ایجاد میشود. سایر عوامل خطری که موجب هایپرگلایسمی می‌شوند عبارتند از: خوردن بیش از حد، عدم انجام ورزش کافی و استرس.
علایم هایپرگلایسمی، اغلب بسیار کند ظاهر می‌شوند. با این حال سردرد می‌تواند یکی از علایم اولیه‌ی هایپرگلایسمی باشد سایر علایم هاپیرگلایسمی عبارتند از: تاری دید، گیجی، کم آبی، تشنگی بیش از حد، خستگی، گرسنگی، افزایش ادار، تاخیر در ترمیم زخم‌ها.
هایپرگلایسمی یک بیماری جدی است که باید سریعاً درمان شود زیرا بالا بودن مقدار قند در خون می‌تواند به عروق خونی و اعصاب آسیب وارد نماید.
اگر هایپرگلایسمی درمان نشود، می‌تواند منجر به ایجاد کتون در خون شود که ممکن است منجر به کما یا حتی مرگ گردد. هایپرگلایسمی را می‌توان با تغییرات تغذیه‌ای و دارو کنترل نمود، کنترل قندخون در محدوده‌ی نرمال خطر ابتلا به سردرد ناشی از دیابت را کاهش می‌دهد.
تسکین سردرد
اگر چه داروهای مسکن بدون نسخه می‌توانند در کوتاه مدت به تسکین سردرد کمک کنند اما نباید در دراز مدت و بطور دائم مورد استفاده قرار گیرند از جمله‌ی این داروها می‌توان به استامینوفن و ایبوبروفن برای تسکین علایم کوتاه مدت سردرد اشاره کرد.
فرد باید با پزشک خود در مورد مصرف این داروها مشورت کند زیرا برای افرادی که دچار اختلالات کلیوی ناشی از دیابت هستند برخی داروها مانند ایبوبروفن مضر می باشد.
با این حال، برای برطرف نمودن کامل سردرد ناشی از دیابت یا متوقف کردن آن بهترین و موثرترین روش، کنترل و مدیریت خوب دیابت است. این کار می‌تواند از طریق تغییر سبک زندگی و مصرف منظم و صحیح داروهای دیابت صورت گیرد. فراموش نکنید که قبل از انجام هرگونه تغییری در رژیم غذایی و فعالیت بدنی یا مقدار داروهای خود، با پزشکتان مشورت نمایید.
درمان سردرد ناشی از هیپوگلایسمی
اولین گام در درمان سردرد ناشی از هیپوگلایسمی این است که ابتدا مطمئن شوید که سردرد ناشی از افت قند خون است. برای این کار باید قندخون خود را اندازه‌گیری کنید. اندازه‌گیری قندخون بخصوص برای افرادیکه با سردرد از خواب بیدار می‌شوند اهمیت دارد زیرا سردرد صبحگاهی می‌تواند نشانه‌ای از هیپوگلایسمی شبانه باشد.
انجمن دیابت آمریکا توصیه می‌کند افرادی که قند خونشان افت می‌کند 15 تا 20 گرم کربوهیدرات ساده یا گلوکز استفاده کرده و پس از 15 دقیقه مجدداً قندخون خود را اندازه‌گیری کنند، چنانچه مقدار قندخونشان به محدوده‌ی مورد نظر(محدوده ی طبیعی) برگشته باشد، سردرد آنها باید کاهش یابد.
درمان سردرد ناشی از هایپرگلایسمی
هایپرگلایسمی می‌تواند با ورزش کاهش یابد. اگر فرد به دیابت نوع 1 مبتلا باشد باید مقدار کتون موجود در ادرار خود را با نوار ادراری چک کند، بخصوص اگر مقدار قندخون فرد بالاتر از 240 میلی گرم در دسی لیتر باشد.
افرادی که در ادرار آنها کتون یافت میشود، نباید برای کاهش قند خون خود ورزش کنند و بلافاصله باید با پزشک خود تماس بگیرند زیرا ورزش باعث افزایش بیشتر قندخون آنها میشود.
افراد می‌توانند برای جلوگیری از سردرد وزن خود را در محدوده‌ی سالم حفظ کنند، از مواد مغذی استفاده کنند و داروهای خود را بر اساس دستور پزشک به طور منظم استفاده کنند.
چه وقت باید به پزشک مراجعه نمود
اگر سردردهای دوره‌ای ناشی از بالا بودن یا افت قندخون درمان نشوند، می‌توانند منجر به عوارض تهدیدکننده‌ی زندگی شوند بنابراین افراد مبتلا به دیابت که بطور مکرر دچار سردرد می‌شوند باید با پزشک خود مشورت کنند. اگر سردرد شما شدید است و زندگی روزمره‌ی شما را تحت تأثیر قرار داده است، اگر مقدار قندخونتان را نمی‌توانید درمحدوده‌ی مورد نظر تنظیم کنید و یا چنانچه سایر علایم شدید یا مداومی را داشتید، حتماً به پزشک مراجعه نمایید.
کلام آخر
همه‌ی افراد مبتلا به دیابت سردرد را تجربه نمی‌کنند و دیابت تنها علت سردرد نیست. کنترل خوب دیابت و اجتناب از نوسانات قندخون( هیپروهایپرگلایسمی ) بهترین راه برای کاهش سردرد و سایر علایم دیابت وهمچنین عوارض جدی‌تر آن است، اگر به سردرد شدید مبتلا می‌شوید که با کنترل قندخون برطرف نمی‌شود، حتما به پزشک مراجعه نمایید.
منبع:www.medicalnewstoday.com/articles/319770.php